Της Σοφίας Εμμανουήλ (semmanouil@gmail.com)
H πανδημία, η διαταραχή στην εφοδιαστική αλυσίδα και η κλιματική κρίση έχουν προκαλέσει μια άνευ προηγουμένου αύξηση στις τιμές, με τις συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία να απειλούν την παγκόσμια αλυσίδα τροφίμων.
Για την αντιμετώπιση των προκλήσεων, σύμφωνα με τον ΟΗΕ απαιτείται: αύξηση των προμηθειών σε τρόφιμα και λιπάσματα, ανάπτυξη συστημάτων κοινωνικής προστασίας εντός των χωρών, περισσότερη πρόσβαση στη διεθνή χρηματοδότηση, περαιτέρω κρατική βοήθεια για τους μικροκαλλιεργητές τροφίμων και καλύτερη χρηματοδότηση για ανθρωπιστικές οργανώσεις που αναπτύσσουν δράση για τη μείωση της πείνας.
Οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει ότι καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται, σε πολλές περιοχές του πλανήτη τα καιρικά φαινόμενα θα κλιμακώνονται απειλώντας τη ζωή των ζώων και τους βιότοπούς τους, με εύλογες συνέπειες για τη ζωή των ανθρώπων στις τοπικές κοινότητες. Η νέα κρίση, με τον πόλεμο στην Ουκρανία, έρχεται να προσθέσει αβεβαιότητες λόγω του υψηλού πληθωρισμού εντείνοντας τους φόβους για μια παγκόσμια επισιτιστική κρίση.
Ενδεικτικές ήταν οι δυσοίωνες προβλέψεις της Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, Γενικής Διευθύντριας του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας. Όπως είπε, ο “ορίζοντας σκοτείνιασε” στην παγκόσμια οικονομία εκφράζοντας μεγάλη ανησυχία για την πρόσβαση του παγκόσμιου πληθυσμού σε τρόφιμα όσο οι τιμές κινούνται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Από την πλευρά του ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, προειδοποίησε για έλλειψης τροφίμων τους επόμενους μήνες. Τα στοιχεία του οργανισμού δείχνουν ότι την περασμένη χρονιά οι διεθνείς τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν σχεδόν κατά το ένα τρίτο, τα λιπάσματα κατά περισσότερο από το μισό και οι τιμές του πετρελαίου σχεδόν κατά τα δύο τρίτα ενώ την ίδια ώρα ο αριθμός των ατόμων σε σοβαρή επισιτιστική ανασφάλεια διπλασιάστηκε. Είναι ενδεικτικό ότι στην Αιθιοπία, τη Σομαλία και την Κένυα, ο αριθμός των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν ακραία πείνα έχει υπερδιπλασιαστεί από πέρυσι ενώ συνολικά 193 εκατ. άνθρωποι σε 53 χώρες ή εδάφη αντιμετώπισαν οξεία επισιτιστική ανασφάλεια σε επίπεδα κρίσης ή χειρότερα (IPC/CH Φάση 3-5) το 2021. Αυτό αντιπροσωπεύει αύξηση σχεδόν 40 εκατ. ανθρώπων σε σύγκριση με το ρεκόρ του 2020. Από αυτούς, 570.000 στην Αιθιοπία, τη νότια Μαδαγασκάρη, το Νότιο Σουδάν και την Υεμένη κατατάχθηκαν στη σοβαρότερη φάση της επισιτιστικής ανασφάλειας (IPC/CH Φάση 5) και χρειάστηκαν επείγουσα δράση για την αποφυγή πείνας και θανάτων. Στις συγκεκριμένες χώρες η επισιτιστική ανασφάλεια σχετίζεται τόσο με συγκρούσεις όσο και με ακραίες καιρικές συνθήκες και οικονομικούς κραδασμούς.
Εντωμεταξύ, οι τιμές του σιταριού, που επηρεάζονται ήδη από τον πόλεμο στην Ουκρανία (καθώς Ουκρανία και Ρωσία έχουν μερίδιο 25% στην παγκόσμια παραγωγή), είναι ευαίσθητες και σε άλλα γεγονότα που συμβαίνουν στον πλανήτη, όπως π.χ. ο καταστροφικός καύσωνας στην Ινδία. Όταν οι θερμοκρασίες στο Δελχί, πριν από λίγες ημέρες ξεπέρασαν τους 49 βαθμούς Κελσίου, η κυβέρνηση ανακοίνωσε απαγόρευση των εξαγωγών σιταριού. Έτσι οι τιμές βρέθηκαν σε νέα επίπεδα ρεκόρ.
Στις ΗΠΑ, οι τιμές καταναλωτή τον Απρίλιο αυξήθηκαν κατά 8,3% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος και το κόστος των τροφίμων αυξήθηκε κατά 9,4%, με τις τιμές για είδη όπως κρέατα, πουλερικά, ψάρια και αυγά να αυξάνονται κατά 14,3% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Στην Ελλάδα, κυβερνητικά στελέχη έχουν επίσης προειδοποιήσει για κλιμάκωση των πληθωριστικών πιέσεων τους επόμενους 1-2 μήνες ενώ σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της Ελλ.Στατ. τον Απρίλιο συνεχίστηκε το ράλι των αυξήσεων σε ενεργειακά αγαθά, με αύξηση 122,6% στο φυσικό αέριο, 88,8% στον ηλεκτρισμό, 65% στο πετρέλαιο θέρμανσης, 29% στα καύσιμα και λιπαντικά και 5,3% στα στερεά καύσιμα (5,3%). Ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε σε 10,2% τον συγκεκριμένο μήνα αλλά “τρέχει” με μεγαλύτερη ταχύτητα στα είδη διατροφής (10,9%), όπου οι αυξήσεις σε ψωμί και δημητριακά ανήλθαν σε 10%, σε κρέατα 14,1%, σε έλαια και λίπη 22%, γαλακτοκομικά και τα αυγά 11,7% κ.ο.κ..
Οι πολίτες με χαμηλά εισοδήματα δυσκολεύονται να καλύψουν βασικές ανάγκες. Ας σημειωθεί ότι στην Κίνα οι τιμές των φρέσκων λαχανικών έχουν αυξηθεί 24%, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία ενώ η πολιτική “zero Covid” σήμαινε οικονομική επιβράδυνση ενισχύοντας τις πληθωριστικές πιέσεις σε παγκόσμια κλίμακα.
