Της Σοφίας Εμμανουήλ (semmanouil@gmail.com)
Μείωση της κατανάλωσης ορυκτού αερίου καταγράφεται στην Ελλάδα το πρώτο επτάμηνο του 2023 κατά 19,7% σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2022 και κατά 16% σε σχέση με τον μέσο όρο της 5ετίας, αν και σε πορεία μερικής ανάκαμψης βρίσκεται η χρήση αερίου στη βιομηχανία σημειώνοντας αύξηση 26,5%.
Ας σημειωθεί ότι το 2022 ήταν το πρώτο έτος στην ιστορία όπου η ηλεκτρική ενέργεια που παράχθηκε από ανανεώσιμες πηγές και μεγάλα υδροηλεκτρικά (23667 GWh) ξεπέρασε αυτή από ορυκτό αέριο και λιγνίτη μαζί (23534 GWh). Σύμφωνα με στοιχεία του ΑΔΜΗΕ που επεξεργάζεται το Green Tank το 2022 οι ΑΠΕ (19662 GWh) – χωρίς τα μεγάλα υδροηλεκτρικά – άφησαν στη δεύτερη θέση το ορυκτό αέριο (17948 GWh) που επέστρεψε στα επίπεδα του 2020, ενώ ακολούθησαν ο λιγνίτης (5585 GWh), τα μεγάλα υδροηλεκτρικά (4004 GWh) και τέλος οι καθαρές εισαγωγές με 3448 GWh.
Την ίδια στιγμή η παγκόσμια κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας αυξήθηκε κατά περίπου 1% το 2022, σχεδόν 3% πάνω από τα προ-Covid επίπεδα του 2019. Στο πλαίσιο αυτό, το φυσικό αέριο μειώθηκε κατά 3% και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (πλην υδροηλεκτρικής) κατέγραψαν 13% άνοδο. Η κυριαρχία των ορυκτών καυσίμων παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητη, αγγίζοντας το 82% της συνολικής κατανάλωσης, σύμφωνα με στοιχεία του Statistical Review of World Energy, μια έκδοση για τα παγκόσμια ενεργειακά δεδομένα στην οποία συνεργάστηκαν Energy Institute (EI), KPMG και Kearney.
Διαπιστώνεται μεταξύ άλλων ότι οι παγκόσμιες εκπομπές που σχετίζονται με την ενέργεια συνέχισαν να αυξάνονται, σημειώνοντας άνοδο 0,8%, παρά την σημαντική αύξηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Μετά την πανδημία της COVID-19, η ζήτηση καυσίμων μεταφορών ανέκαμψε, με σημαντικές όμως διαφοροποιήσεις μεταξύ γεωγραφικών περιοχών και τύπων καυσίμων. Μία σημαντική παρέκκλιση ήταν η Κίνα, ιδίως όσον αφορά τα αεροπορικά καύσιμα που παρέμειναν σημαντικά χαμηλότερα από τα προ-COVID επίπεδά, λόγω της πολιτικής της χώρας για “μηδενικό COVID”.
Η σύγκρουση στην Ουκρανία και οι περικοπές των ρωσικών προμηθειών στην Ευρώπη οδήγησαν σε ρεκόρ διεθνών τιμών φυσικού αερίου στην Ευρώπη (τριπλάσια αύξηση) και στην Ασία (διπλάσια) και σε άνευ προηγουμένου αλλαγές στις παγκόσμιες εμπορικές ροές πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Εντωμεταξύ, συνεχίστηκε ο ισχυρός ρυθμός εξάπλωσης των ανανεώσιμων πηγών στον τομέα της ενέργειας, με την ηλιακή και την αιολική ενέργεια να κυριαρχούν συγκεντρώνοντας το 2022 το μερίδιο ρεκόρ του 12% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, με την ηλιακή ενέργεια να σημειώνει άνοδο 25% και την αιολική 13,5%. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (πλην υδροηλεκτρικής) κάλυψαν το 84% της καθαρής αύξησης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας το 2022.
Η Πρόεδρος του EI, Juliet Davenport OBE HonFEI σχολίασε ενδεικτικά ότι το 2022 υπήρξαμε μάρτυρες κάποιων από τις χειρότερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως οι καταστροφικές πλημμύρες που έπληξαν εκατομμύρια ανθρώπους στο Πακιστάν ή οι πρωτοφανείς καύσωνες στην Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική, χρειάζεται ωστόσο να ψάξουμε πολύ σε αυτά τα νέα δεδομένα προκειμένου να βρούμε κάποια αισιόδοξα νέα σχετικά με την ενεργειακή μετάβαση. Τονίζει ότι παρά την περαιτέρω ισχυρή ανάπτυξη της αιολικής και της ηλιακής ενέργειας στον ενεργειακό τομέα, οι συνολικές παγκόσμιες εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου που σχετίζονται με την ενέργεια αυξήθηκαν και οδεύουμε προς την αντίθετη κατεύθυνση από αυτήν που απαιτούν οι στόχοι της Συμφωνίας του Παρισιού.
Ο Δημήτρης Παπακανέλλου, Partner, Consulting, KPMG στην Ελλάδα, προσθέτει ότι παρόλο που το 2022 σημειώθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο μια σημαντική αύξηση της τάξης του 14,7% στην παραγωγή ηλεκτρισμού από ηλιακά και αιολικά συστήματα, η συμμετοχή στο μείγμα παραμένει μικρή (14,4%) με αποτέλεσμα να εντείνονται οι συζητήσεις για την διαμόρφωση των κατάλληλων στρατηγικών που θα οδηγήσουν σε αύξηση τόσο της ενεργειακής ανεξαρτησίας όσο και της ενεργειακής ασφάλειας των κρατών.
