Της Σοφίας Εμμανουήλ (semmanouil@gmail.com)
Αναπτυξιακό Στρατηγικό Πλαίσιο για τα ελληνικά νησιά, “GR-eco islands”, θεσπίζεται με τον κλιματικό νόμο, με στόχο την μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα και άλλων νησιών μετά τη Χάλκη, την Αστυπάλαια, την Τήλο κ.α..
Επιπλέον, στόχος είναι η άρση της ενεργειακής και κοινωνικοοικονομικής απομόνωσης των νησιών και η διασφάλιση της ενεργειακής τους αυτάρκειας, μέσω της παραγωγής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) σε συνδυασμό με συστήματα αποθήκευσης της ενέργειας ή διασύνδεσής τους με το ηπειρωτικό σύστημα.
Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται η προώθηση της κυκλικής οικονομίας, η ορθολογική και αειφόρος διαχείριση των φυσικών πόρων, ιδίως δε των υδάτινων, η προώθηση της καινοτομίας και της αξιοποίησης τεχνολογιών αιχμής και η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, με διασφάλιση της απασχόλησης και της δημιουργίας νέων ποιοτικών θέσεων εργασίας.
Με βάση το σχέδιο προωθείται η ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, η ενίσχυση της εξυπηρέτησης των νησιωτικών περιοχών στον τομέα των μεταφορών, μέσω της εφαρμογής πολιτικών ιδίως στον τομέα της ναυτιλίας, με ιδιαίτερη μέριμνα για την εσωτερική ακτοπλοΐα και τις λιμενικές υπηρεσίες. Παράλληλα προωθείται ο τουριστικός τομέας και η γαλάζια οικονομία.
Αξιολόγηση και χρηματοδότηση
Τα νησιά υπάγονται στο Στρατηγικό Πλαίσιο Πρωτοβουλίας “GR-eco islands” κατόπιν αξιολόγησης των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους, της δυνατότητας υλοποίησης έργων προστιθέμενης αξίας αλλά και της πρόθεσης δέσμευσης των τοπικών φορέων για την υλοποίηση των απαιτούμενων παρεμβάσεων, καθώς και των διαθέσιμων πόρων χρηματοδότησης. Στην προκειμένη περίπτωση προκηρύσσονται δράσεις και προγράμματα για τα επιλέξιμα νησιά με χρήση των πόρων του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων εντός του προϋπολογισμού των Τομεακών και Περιφερειακών Προγραμμάτων του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης 2021-2025, με πόρους για την απανθρακοποίηση των νησιών, το “Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης”, το Πράσινο Ταμείο και άλλους ενωσιακούς και εθνικούς πόρους.
Οι ανάδοχοι
Για την υποστήριξη των νησιών κατά τη μετάβασή τους προς την κλιματική ουδετερότητα και με σκοπό την ταχύτερη και αποτελεσματική εφαρμογή του Στρατηγικού Πλαισίου Πρωτοβουλίας “GR-eco islands”, ορίζονται ανάδοχοι,νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, ανεξαρτήτως του κερδοσκοπικού ή μη χαρακτήρα τους. Τα ενδιαφερόμενα νομικά πρόσωπα θα υποβάλλουν σχετική πρόταση αναδοχής στη Γενική Διεύθυνση Ενέργειας, με αντικείμενο τη μελέτη και κατασκευή έργων ενεργειακής μετάβασης και αειφόρου ανάπτυξης. Κατόπιν της εξέτασης της πρότασης εκδίδεται από τη Γενική Διεύθυνση Ενέργειας, είτε πράξη ορισμού αναδόχου, είτε απορριπτική απόφαση.
Η μείωση των εκπομπών
Για τη μείωση των εκπομπών των μη διασυνδεδεμένων νησιών κατά 80% έως το 2030 σε σχέση με το 2019, προωθούνται κατά προτεραιότητα τα εξής μέτρα:
α) επιτάχυνση της διασύνδεσης με το ηλεκτρικό δίκτυο της ηπειρωτικής χώρας και υποκατάσταση των μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από υγρά ορυκτά καύσιμα, από ΑΠΕ και συστήματα αποθήκευσης
β) προώθηση της ηλεκτροκίνησης
γ) εξοικονόμηση ενέργειας και
δ) εξηλεκτρισμός των θαλάσσιων μεταφορών.
Σημειώνεται ότι από την 1η Ιανουαρίου 2030 απαγορεύεται η χρήση μαζούτ για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στα μη διασυνδεδεμένα νησιά. Η απαγόρευση δεν ισχύει σε περιπτώσεις εκτάκτων περιστατικών που θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια εφοδιασμού ηλεκτρικού ρεύματος.
