Το 2021 θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ένα έτος ορόσημο για το Κλίμα καθώς οι δεσμεύσεις θα αρχίσουν να γίνονται πράξεις.
Της Σοφίας Εμμανουήλ (semmanouil@gmail.com)
Φέτος η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (Intergovernmental Panel on Climate Change – IPCC) θα δημοσιεύσει μια νέα έκθεση, με σημαντικές ενημερώσεις σχετικά με την επιστήμη της κλιματικής αλλαγής, τις επιπτώσεις και τους τρόπους αντιμετώπισής της ενώ οι επενδυτές θα πρέπει να προετοιμαστούν για επιτάχυνση της μετάβασης προς οικονομίες χαμηλών και μηδενικών εκπομπών άνθρακα.
Μετά τις προκλήσεις του 2020 η εστίαση στην κλιματική αλλαγή έχει επιστρέψει δυναμικά καθώς μεγάλες οικονομίες όπως η ΕΕ, η Κίνα και οι ΗΠΑ συναγωνίζονται σε πολιτικές γύρω από το θέμα της κλιματικής αλλαγής. Η ΕΕ θα συνεχίσει την πορεία της προς τις μηδενικές εκπομπές με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, η Κίνα θα στραφεί προς τις μηδενικές εκπομπές στο πλαίσιο ενός πενταετούς σχεδίου και οι ΗΠΑ θα κάνουν τη στροφή σε συνέχεια της αλλαγής σκυτάλης στην Προεδρεία. Εξάλλου, η απόφαση του νέου προέδρου Μπάιντεν να εκκινήσει τις διαδικασίες για επανένταξη των ΗΠΑ στη Συμφωνία του Παρισιού έχει καλλιεργήσει προσδοκίες.
Αξίζει δε να σημειωθεί ότι η πανδημία, λόγω των περιοριστικών μέτρων για την αντιμετώπιση της εξάπλωσης του ιού, ευνόησε το 2020 τη μείωση κατά περίπου 7% των εκπομπών άνθρακα. Μέχρι τον Φεβρουάριο, οι παγκόσμιες εκπομπές άνθρακα ήταν σχεδόν ισοδύναμες με τα επίπεδα του 2019. Μέχρι τον Απρίλιο, οι εκπομπές μειώθηκαν κατά σχεδόν 17% σε ετήσια βάση, σύμφωνα με στοιχεία της HSBC Global Research. Ωστόσο, όπως σημειώνουν οι αναλυτές, μέχρι το τέλος του β’ τριμήνου οι εκπομπές ήταν μόλις 4% κάτω από τα επίπεδο του 2019, καθώς οι χώρες άρχισαν να αίρουν τους περιορισμούς. Είναι ενδεικτικό μάλιστα ότι τον περασμένο Μάιο οι εκπομπές CO2 στην Κίνα ξεπέρασαν τα προ Covid-19 επίπεδα, του Μαΐου του 2019.
Αν και θα μπορούσε να πει κανείς ότι η πανδημία θα μετατοπίσει το ενδιαφέρον των κυβερνήσεων από τα θέματα της κλιματικής αλλαγής, μετά και την αναβολή των ετήσιων διαπραγματεύσεων για το κλίμα (COP26), πραγματοποιήθηκαν μια σειρά ψηφιακών εκδηλώσεων καθ ‘όλη τη διάρκεια του έτους ενώ συνεχίστηκαν οι δεσμεύσεις για το Κλίμα. Ήδη από τις αρχές της περασμένης χρονιάς, αρχές Μαρτίου, η ΕΕ έθεσε υψηλούς στόχους για ουδετερότητα άνθρακα έως το 2050. Η Κίνα ανακοίνωσε το στόχο της για ουδετερότητα άνθρακα έως το 2060 ενώ ακολούθησε η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα βάζοντας αντίστοιχους στόχους με ορίζοντα το 2050. Βέβαια, παρά τα θετικά μηνύματα των ανακοινώσεων δεν υπήρχαν πολλές λεπτομέρειες για την επίτευξη αυτών των στόχων από τις διάφορες χώρες, πλην της ΕΕ. Οι στόχοι όμως που τίθενται δίνουν στις επιχειρήσεις ένα σήμα σχετικά με την κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσουν μακροπρόθεσμα.
Στα ορόσημα για την φετινή χρονιά περιλαμβάνεται η σύνοδος του COP26 στη Γλασκόβη, 1-12 Νοεμβρίου 2021. Οι τελευταίες διαπραγματεύσεις για το κλίμα που πραγματοποιήθηκαν τον Δεκέμβριο του 2019 άφησαν μια σειρά από κενά που μένει να συζητηθούν στο COP26 που θα φιλοξενήσει το Ηνωμένο Βασίλειο σε συνεργασία με την Ιταλία. Στο επίκεντρο θα τεθεί η δέσμευση στο άρθρο 6 της συμφωνίας των Παρισίων, τα κοινά χρονοδιαγράμματα και τα οικονομικά. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι αν και ορισμένα μέρη έχουν δεσμευτεί να βελτιώσουν τους στόχους τους, μόνο 17 έχουν υποβάλει επίσημες εκθέσεις στο UNFCCC. Θεωρητικά, οι νέες δεσμεύσεις περιλαμβάνουν αναθεωρήσεις στόχων, πιο φιλόδοξων από τους προηγούμενους. Ωστόσο στην πράξη, πολύ λίγες χώρες έχουν επιτύχει σημαντική πρόοδο. Το Ηνωμένες Βασίλειο αύξησε τη δέσμευση του σε μείωση 68% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030 από τα επίπεδα του 1990 (χωρίς αντισταθμίσεις), η ΕΕ αύξησε επίσης τη δική της δέσμευση από 40% σε τουλάχιστον 55% έως το 2030 και η Κίνα αύξησε τη συνιστώσα μη ορυκτών καυσίμων στις δεσμεύσεις της από 20% σε 25%.
Το ερώτημα είναι βέβαια εάν αυτές οι δεσμεύσεις αρκούν για να λύσουν το πρόβλημα των εκπομπών. Σύμφωνα με την έκθεση που δημοσιεύει το πρόγραμμα του ΟΗΕ για το Περιβάλλον (UNEP) 2020, ο κόσμος δεν βρίσκεται σε καλό δρόμο για τη γεφύρωση αυτού του χάσματος. Ωστόσο υπάρχει μια πιθανότητα να περιοριστεί το χάσμα με πιο φιλόδοξες πολιτικές για την απαλλαγή από τον άνθρακα ως μέρος της παγκόσμιας οικονομικής ανάκαμψης μετά την πανδημίας καθώς και των στόχων που έχουν τεθεί από τις διάφορες χώρες με ορίζοντα τα μέσα του αιώνα. Το UNEP προβλέπει ότι οι θερμοκρασίες θα αυξηθούν 2,5 ° C σε 2,6 ° C έως το τέλος του αιώνα.
Παρόλο που οι μακροπρόθεσμες στρατηγικές για τους στόχους των εκπομπών καθορίζονται σε εθνικό επίπεδο, δηλαδή εναπόκειται στις κυβερνήσεις να επιλέξουν πόσο θα μειώσουν τις εκπομπές, υπάρχει μια αυξανόμενη πίεση ώστε ο μακροπρόθεσμος στόχος να είναι μηδενικές εκπομπές. Το UNFCCC έχει δημιουργήσει μια εκστρατεία “Race to Zero” για την κινητοποίηση των μελών του προς αυτή την κατεύθυνση αλλά και των μη κρατικών φορέων όπως η Τοπική Αυτοδιοίκηση, οι περιφέρειες και οι επιχειρήσεις προκειμένου να δεσμευτούν για την επίτευξη μηδενικών εκπομπών έως τα μέσα του αιώνα. Είναι μάλιστα ενδεικτικό ότι περίπου οκτώ συμβαλλόμενα μέρη έχουν ανακοινώσει σχετικές δεσμεύσεις: Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Κίνα, Ηνωμένο Βασίλειο, Νέα Ζηλανδία, ΕΕ, Καναδάς και Κόστα Ρίκα.
Εν κατακλείδι, αυτή τη χρονιά πέρα από την εστίαση στην πανδημία, τις επιπτώσεις της και την οικονομική ανάκαμψη στο επίκεντρο θα τεθούν μια σειρά από ζητήματα που έχουν να κάνουν με την κλιματική αλλαγή και τις δεσμεύσεις κυβερνήσεων και επιχειρήσεων. Για παράδειγμα η ανάγκη για διαφάνεια και λογοδοσία αναδεικνύει την αξία προτύπων όπως το TCFD ενώ ενδιαφέρον αποκτά το θέμα της τιμολόγησης του άνθρακα. Ταυτόχρονα εξελίξεις όπως η πολιτική που θα ακολουθήσει η Κίνα ενόψει της παρουσίασης του 14ου Πενταετούς Σχεδίου της και οι δεσμεύσεις της ΕΕ αλλά και μεγάλων οικονομιών όπως του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Ιαπωνίας περνούν σε πρώτο πλάνο.
Επομένως μετά τις προκλήσεις του 2020 η δράση για το κλίμα αναμένεται να κλιμακωθεί το 2021, ειδικά μετά την επιστροφή στην κανονικότητα. Αν και η πράσινη ανάκαμψη δεν φαίνεται να έχει τη δυναμική που αναμενόταν πολλές χώρες θα επιδιώξουν να ηγηθούν των αλλαγών κι αυτό θα δημιουργήσει πίεση για πραγματικά αποτελέσματα σε επίπεδο κυβερνήσεων και εταιρειών.
